Klik hier, als links het navigatiemenu ontbreekt.

Inleiding tot de Japanse taal

Klanken en lettergrepen
Eén van de belangrijkste en opvallendste kenmerken van de Japanse taal is, in mijn ogen, het feit dat het een syllabische taal is. Dit betekent dat de kleinst mogelijk (klank)delen of elementen van de taal 'syllaben' of lettergrepen zijn. Het Nederlands is, net als bijv. het Frans en Engels, een alfabetische taal. Hier zijn de kleinste elementen de letters, waarvan wij er 26 hebben. Met deze letters, die op zichzelf geen lettergrepen zijn, kunnen we allerlei woorden en klanken samenstellen, in ieder geval de klanken die we kennen in onze taal.
De kleinste eenheid die men in het Japans heeft zijn de klanken, zoals hieronder weergegeven in de tabel. Dit zijn de basisklanken. Het zijn 5 (van onze) klinkers en een aantal combinaties van deze klinkers met een aantal (van onze) medeklinkers. Elke klank die in de tabel is weergegeven vertegenwoordigt een lettergreep of syllabe, inclusief de 'n'. De klanken van losse medeklinkers of combinaties van medeklinkers kent men niet. Een uitzondering is de 'n' klank die wel los voorkomt.

Bedenk dat bovenstaande klankweergave is gebaseerd op het afgesproken Hepburnsysteem. Dit hebben we hier gebruikt om deze tabel makkelijk te kunnen overnemen naar het schriftsysteem. Er onder in het groen staat de klank, voor ons fonetisch weergegeven. De 'r' klank vormt een klein probleem op zich. In het Japans kent men geen, voor ons, duidelijke r of l klank. De hier weergegeven r klank in ra, ri, ru, re en ro houdt het midden tussen de r en l met meestal meer een neiging naar de l-klank. Bij de uitspraak van de r houdt men de tong net achter de boventanden, zoals wij doen bij de l, terwijl lucht ontsnapt langs de tongranden. Hierdoor ontstaat de klank die meer van de l wegheeft. Het Japans kent geen duidelijke l of r-klank en daarom worden alle r- en l-klanken op één hoop gegooid.
Ook kent het Japans geen f- of v-klank, maar klinkt het meer als een h. Helaas schrijft het Hepburnsysteem wel een f, namelijk foe, terwijl dit dus een hoe-klank is.
Bovenstaande klanken vormen dus de basisklanken. Daarnaast heeft men nog een aantal klanken afgeleid van deze basisklanken, door de stemloze klanken, stemhebbend te maken, zo wordt bijv. ka = ga.
Hier is de g-klank ongeveer identiek aan de g van het Engelse woord 'garden'. De s en t worden resp. z en d. De afgeleide van de h kan als een b of een p klinken. Daarnaast heeft men nog enige afwijkingen die in de tabel zijn aangegeven. Aldus krijgt men de volgende tabel, die dus een aanvulling is op de eerste.

We zien in bovenstaande tabel dat de stemhebbende afgeleide van 'shi' en 'chi', beide de klank 'ji' opleveren. (spreek uit als dzjie). Iets dergelijks geldt voor de klanken 'su' en 'tsu' die beide 'zu' gaan vormen.

Tevens heeft men nog een aantal combinaties van twee klanken die samen een verkorte klank opleveren. Het zijn combinaties van de basisklanken van de i, dus de ki, shi, etc. gecombineerd met de 'ya' , de 'yu' en de 'yo'-klank.
Aldus geeft ki + ya = kya, shi + ya = sha, chi + ya = cha en ki + yu = kyu etc.
Bedenk dat de 'y' in al deze klanken als onze 'j' klinkt, dus 'ya' klinkt als onze Nederlandse 'ja'.
Het resultaat staat hieronder.

Tenslotte is hier ook de stemhebbende versie van. Ook hier geven zowel 'cha' en 'sha' beide 'ja' etc.

Hierboven staan in de tabellen dus alle klanken die het Japans kent. Alle Japanse woorden zijn opgebouwd uit deze klanken en elk van deze klanken in een woord is dus een syllabe of lettergreep.
Bij de samenstelling van woorden kunnen nog twee fenomenen optreden.
1. Een klinker kan lang worden. Dat betekent dat deze klank ook tweemaal zolang wordt aangehouden. Deze lang aangehouden klinker geldt dan ook als 2-lettergrepig.
Het woord voor oktober is 'juugatsu' met een lang aangehouden u in juu. Het zijn daarom 4 lettergrepen: ju-u-ga-tsu
2. Een medeklinker midden in een woord, kan een dubbele medeklinker worden.
Bijv. het woord 'Japan' wordt in het Japans uitgesproken als 'nihon'. Dit woord bestaat dus uit 3 syllabes of lettergrepen: ni-ho-n. Een alternatieve uitspraak is echter: 'nippon'. Hierbij wordt de alternatieve uitspraak van 'hon' gebruikt (dat gebeurt vaker in het midden van een woord). In dit geval is deze uitspraak 'pon'. Nu wordt echter de 'p' klank verdubbeld en hoort men duidelijk ook een aangehouden p-klank, men hoort nip-pon. Ook de verdubbeling van de medeklinker geldt als een extra lettergreep: ni-p-po-n.

Een probleem kan ontstaan als men woorden uit de bijv. de Nederlandse of Engelse taal, die  alfabetische talen zijn, in het Japans wil invoeren. Men probeert dan qua uitspraak met de beschikbare klanken het buitenlandse woord zo dicht mogelijk te benaderen. In het Nederlands is het bijv. mogelijk om een groot aantal medeklinkers achter elkaar te hebben. Een woord als 'kerststrik' heeft 6 medeklinkers achter elkaar. Met de Japanse klanken is dit niet mogelijk. Behalve de 'n' klank, die overigens in het midden van een woord ook als een 'm' kan klinken, zijn de klanken van alle medeklinkers altijd vergezeld van een klinker. Uitgezonderd met de 'n' ('m') en de bovengenoemde verdubbeling van een medeklinker hoort men in het Japans nooit meerdere medeklinkers achter elkaar. Omdat men de woorden moet laten klinken met de klanken die men heeft (die boven in de tabellen staan) gaat bijv. een woord als 'Amsterdam' klinken als 'a-mu-su-te-ru-da-mu'. Weliswaar worden u-klanken vaak kort uitgesproken waardoor soms toch bij benadering onze klanken kunnen ontstaan. Een leuk voorbeeld is ook het woord: sentimentalisme. Dit is overgenomen van het Engelse 'sentimentalism' en werd in het Japans: se-n-chi-me-n-ta-ri-zu-mu

Een ander kenmerk van de Japanse taal zien als we kijken naar de morfologie (woordstructuur) en we kunnen constateren dat de Japanse taal een agglutinerende taal is. Dit betekent dat de woorden geen vervoegingen kennen maar door het toevoegen van kleine 'taalelementen' of 'morfemen' een andere grammaticale betekenis krijgen. Morfemen zijn de kleinste taalelementen die nog hun grammaticale of semantische betekenis hebben. Deze morfemen kunnen dus niet verder verkleind worden zonder hun betekenis te verliezen. Bijv. het woord 'hond' kan niet verder verkleind worden zonder dat de betekenis verloren gaat.

Het Japanse werkwoord voor gooien is nageru. Deze vorm, die eindigt op -ru of -u, is de tegenwoordige tijd en wordt wel de woordenboekvorm genoemd. Met deze vorm staan de werkwoorden in de woordenboeken.
De stam krijgt men door -ru te verwijderen. Deze nage- is het morfeem voor dit werkwoord. De passieve vorm krijgt men door de toevoeging van -rareru. Hiervan is de verleden tijd: -rareta. De zin: de dobbelsteen is gegooid wordt dan: Sai wa nagerareta. Het Japans kent geen voltooid deelwoorden, in een dergelijk geval gebruikt men de verleden tijd.
Het causatief krijgt men door toevoeging van -saseru en zo ontstaat: nagesaseru (laat mij gooien).
Ook de combinatie passief-causatief (kunnen laten gooien) verkijgt men door beide toevoegingen toe te passen: nagesaserareru.

In de pagina Inleiding tot de grammatica gaan we verder in op de grammatica.

Tellen in het Japans

De standaard telwoorden voor 1, 2, 3 etc. vinden we in de tabel hierboven. De hogere waarden worden verkregen door op een vrij logische wijze de verschillende combinaties te maken. Zo is bijv. 26 = 2 (x) 10 (+) 6 = ni-jû roku en bijv. bijvoorbeeld 286 = ni-hyaku hachi-jû roku  = 2 (x) 100 (+) 8 (x) 10 (+) 6.
Deze telwoorden worden als zodanig voornamelijk gebruikt bij abstracte tellen en bijv. noemen van (telefoon)nummers. Bij aangeven van het aantal voorwerpen worden deze telwoorden ook gebruikt, maar wel in combinatie met 'tel-indicator' (in het Engels wordt dit een 'counter' genoemd). Dit woord geeft aan wat voor soort voorwerp het betreft. Bijv. voor lange, dunne voorwerpen, als potloden of flessen is deze teller-indicator 'hon'. Men noemt dan eerst het voorwerp, bijv. bi-ru, vervolgens het partikeltje 'o' en daarachter het aantal, bijv. 'ni' (twee) gevolgd door de tel-indicator, in dit geval voor flessen: 'hon'.
Twee flessen bier wordt dan: bi-ru o ni-hon. Om het niet al te makkelijk te houden, wordt dit woordje 'hon' soms iets veranderd: drie flessen bier is: bi-ru o san-bon. Het partikeltje 'o' geeft in deze zinnen aan dat het woord ervoor, bi-ru, een soort lijdend voorwerp is.
Er zijn vele van dit soort 'tel-indicatoren', zoals voor kleine dieren, voor huizen etc. en voor 1 t/m 10 zijn er nog andere telwoorden. Voor iets meer uitleg hierover verwijzen we naar de pagina
'Inleiding tot de grammatica'.

Links

Literatuur

Deze pagina is een onderdeel van Uchiyama's website over Japan