Badcultuur en onsen
Een bad nemen in Japan
Japan is een uiterst hygiënisch land, waar men vaak, soms wel een paar keer per dag in
bad gaat. De ontmoeting met de Europeanen in de 16e en 17e eeuw was daarom schokkend voor
hun omdat de Europeanen maar zelden een bad namen en in de ogen (of liever in de neus) van
de Japanner stonken.
Een bad nemen in Japan heeft voor ons westerlingen iets vreemds, vooral omdat we wel
gehoord hebben dat je jezelf in een Japans bad niet mag wassen. Dat laatste is zeker waar
en er ontstaan grote problemen als er tegen deze regel wordt gezondigd. De manier van
wassen en in bad gaan is gewoon iets anders dan wij gewend zijn. Als men de regels eenmaal
kent en er aan gewend is, is het een bijzonder prettige en ontspannen ervaring. Een
dergelijk heet bad wordt in Japan 'furo' genoemd.
Eigenlijk kan gesteld worden dat de vertaling 'bad' van het Japanse woord 'furo' niet
juist is. Het is gewoon iets anders dan wat wij onder een bad verstaan, het is eerder
gelijk aan een Jacuzzi, zoals men die in Amerika kent, waar tenslotte ook iedereen in
hetzelfde water zit, alleen heeft deze nog een 'bubbelsysteem'. Bovendien ligt in
Japan het accent heel duidelijk op het feit dat men zich eerst wast en dus absoluut schoon
is als men in de furo (of onsen, zie onder) stapt terwijl dit bij een Jacuzzi helemaal
niet het geval is, daar kan men zo instappen. De furo en onsen zijn dus veel
hygiënischer. Ook is de watertemperatuur in een furo en onsen een stuk hoger.
In de badkamer (furoba) staat het bad (furo), een meestal wat
groot uitgevallen badkuip, die gevuld wordt met water. Met behulp van een
verwarmingsinstallatie wordt dit water verwarmd tot een temperatuur van rond de 40°C,
ergens tussen de 38°C en 42°C. In een ryokan wordt dit 's morgens gedaan en vervolgens
wordt het bad afgedekt met een deksel om afkoelen van het water te voorkomen. De rest van
de dag wordt gezorgd dat het bad op temperatuur blijft. Dit geldt dan met name in ryokans
waar de hele dag een bad genomen kan worden, maar meestal gelden bepaalde tijdstippen
waarop ervoor gezorgd wordt dat het water heet is.
Voor wie een bad wil nemen is het dus belangrijk om te weten dat het de bedoeling is dat
men zich eerst, buiten het bad, goed wast, zittend op een klein (op de foto blauw) krukje.
Let wel, dit gebeurt zittend, niet staand. Men zeept zich in en wast zich goed. Vervolgens kan men
zich schoon spoelen met de douche of het bakje (rood op de foto) vullen en
de inhoud over zich heen gooien. Pas als men
helemaal schoon is en vooral vrij van zeepresten kan men het hete bad instappen. Door de
hoge temperatuur is het (als men er even aan gewend is) heerlijk ontspannen. Men kan hier
zolang in blijven als men zelf aan kan.
Het water wordt bewaard en iedereen gaat die dag in ditzelfde water. Dit is ook de reden
dat men er alleen helemaal schoon in mag omdat anders de volgende mensen in het vuile
water van de vorige zouden zitten.
Onsen en rotemburo |
 |
Waar het hete bronwater omhoog komt, zijn opvangputten gebouwd met leidingen die het water naar de onsen in het dorp leiden. |
In Japan kent men vele plaatsen met heetwaterbronnen, waaromheen een bad is gebouwd. Deze
worden 'onsen' genoemd. Deze onsen zijn ontstaan doordat Japan nog een vulkanisch actief
eiland is en het water verwarmd wordt door deze vulkanische activiteiten. In het hete
water, dat warmer dan 25 °C dient te zijn om onsen te heten, zijn allerlei mineralen
opgelost die een geneeskrachtige werking hebben. Naast de geneeskrachtige werking wordt
het baden in een onsen voornamelijk gezien als een ontspannende activiteit.
Het baden in onsen gaat in Japan zo'n 1000 jaar terug, toen men het in de Heianperiode
ontdekte. Volgens de verhalen merkte men de geneeskrachtige werking bij de gewonde
soldaten uit de veldslagen die baat hadden bij behandeling in de onsen. Vroeger baadde men
in Japan gemengd, mannen en vrouwen bij elkaar, maar onze puriteinse Amerikaanse vrienden
spraken hier schande van (ten tijde van de opening van Japan, halverwege de 19e eeuw) en
sindsdien gaat het baden meestal gescheiden.
 |
Een onsen is in feite een heet bad, waar het water uit de bronnen via leidingen naar toe wordt geleid. |
Om de onsen werden in de loop van de tijd ryokans en hotels gebouwd zodat
de bezoeker zich al badende kan omringen met allerlei comfort. Hoewel de onsen ook in de
buitenlucht kan zijn, zij heten dan rotemburo, leidden veel hotels en ryokans het hete
water via leidingen naar inpandige baden waardoor men ook binnenshuis kan genieten van de
onsen. Net als bij het hierboven beschreven baden, gelden er bijna identieke regels in de
onsen.
Zo dient men zich volledig te ontkleden en is badkleding niet toegestaan. Het enige dat
men mee mag nemen is een klein handdoekje. Eenmaal in de badruimte (binnen of buiten)
dient men zich eerst te reinigen met heet water. Dit hete water kan uit een aparte kraan
komen en kan men zich met zeep reinigen en dan goed afspoelen met het hete water uit een
emmertje. In sommige onsen kan het hete water uit de bron zelf gebruikt maar dit mag niet
vermengd worden met het water in de onsen zelf. Pas als men goed schoon is en er absoluut
geen zeepresten meer aanwezig zijn, kan men zich langzaam, vooral langzaam, in het hete
water laten zakken. Het meegenomen handdoekje dient om het gezicht af en toe af te vegen,
maar het mag niet in het water komen. Voorkom dit, want het kan voor hilariteit zorgen.
Vaak ziet men baders met het opgevouwen doekje op het hoofd maar men kan het ook naast het
bad neerleggen. Na 5 tot 10 minuten, afhankelijk van de temperatuur, kan men zich bijv.
weer naar het wasgedeelte begeven om zich nog eens te wassen. Dan kan, maar bega niet de
vergissing om de zeep per ongeluk mee te nemen naar de onsen! Als er meerdere baden zijn
kan men later ook weer naar een ander bad gaan maar men kan ook even gaan slapen In
ryokans zijn meestal gescheiden ruimten voor mannen en vrouwen, maar veelal zijn er ook
kleine afsluitbare ruimten met een onsen, voor echtparen of gezinnen.
Er zijn dus ruim 2000 plaatsen met deze onsen in Japan. Heel bekend is de plaats Beppu, op
het eiland Kyushu, dat overigens wel erg toeristisch is. Rustiger en wat authentieker is
de plaats Yufuin, dat niet ver van Beppu ligt en waar het ook nog leuk wandelen en fietsen
is, maar er zijn natuurlijk veel meer mooie en rustige gelegenheden.
Sentô
In oude woonwijken waar veel huizen nog geen bad hebben, kent men in Japan nog de openbare
badhuizen, deze worden sentô genoemd. Ook hier zijn heetwaterbaden, maar er wordt meestal
gewoon leidingwater gebruikt.
kanji:
furo = 風呂; furoba = 風呂場; onsen = 温泉 ; rotemburo = 露天風呂; sentô = 銭湯
Deze pagina is een onderdeel van Uchiyama's website over Japan
