Klik hier, als links het navigatiemenu ontbreekt. |
|
Onderwijs |
leeftijd van - tot |
Japanse benaming |
duur (jr) |
1. kleuterschool |
3 - 6 jaar |
yôchien |
2-3 |
2. basisschool |
6-12 jaar |
shôgakkô |
6 |
3. lagere middelbare school |
12-15 jaar |
chûgakkô |
3 |
4. hogere middelbare school *) |
15-18 jaar |
kôtôgakkô |
3 |
5. universiteit |
daigaku |
4 | |
*) is in feite hoger onderwijs (high school) |
Schoolkinderen met witte
en rode petjes, |
Yôchien en hoikuen
In Japan kunnen de kinderen naar een kleuterschool gaan als ze 3-4 jaar zijn
(yôchien).
Op de kleuterschool krijgen de kleuters al te maken met strikte regeltjes waar ze zich aan
te houden hebben, zoals beleefdheidsvormen, respect hebben voor elkaar, buigen voor de
juffrouw en buigen voor de vlag, maar ook zaken als opruimen. Sommige bronnen merken op
dat de latere correcte Japanse omgangsvormen mogelijk hier het gevolg van zijn.
Ook voor de ouders gelden er overigens allerlei strenge regels.
Sommige kleuterscholen zijn verbonden met een basisschool en soms zelfs met
de vervolgopleidingen tot en met de universiteit aan toe. Beroemde en
daardoor gewilde universiteiten die verbonden zijn met een kleuterschool
hebben dan al een soort toelatingsexamen voor de bijbehorende kleuterschool.
Naast de yôchien heeft men ook nog de hoikuen, een soort
peuterschool/kinderdagverblijf, waar baby's al vanaf een maand of 3-4 naar
toe kunnen. De yôchien vallen onder de minister van onderwijs, de hoikuen
onder het ministerie van gezondheid.
Shôgakko (6 jaar)
In Japan beginnen de kinderen met de basisschool in april (begin van het schooljaar),
als ze dan 6 jaar oud zijn. Hier kunnen dus dan een aantal jaren kleuterschool aan
vooraf zijn gegaan.
Met het basisonderwijs begint ook de leerplicht die 9 jaar duurt en gedurende deze periode
is het onderwijs gratis. De meeste basisscholen hebben geen verplicht schooluniform maar
bijv. tijdens uitstapjes van school hebben de kinderen van dezelfde klas wel vaak identiek
gekleurde petjes op.
Klas in
Japan |
Naast de gewone vakken, zoals wiskunde, Japans, het lezen en schrijven van kanji (in 6
jaar leert men 1006 van deze Japanse karakters), Engels en muziek, krijgen hier ook andere
typisch Japanse zaken als kalligrafie (shodô) en het schrijven van haiku (Japanse
dichtvorm) volop aandacht. Tevens krijgen de leerlingen verschillende taken, zoals het
gezamenlijk schoonmaken van klaslokalen en gangen.
Het Japanse schoolsysteem kent voor het basis- en middelbaar onderwijs geen
rapporten of testen om te kijken of een leerling door mag gaan naar het
volgend schooljaar. In principe gaat iedereen automatisch door naar het
volgend schooljaar. Wel is het mogelijk dat ouders vragen of een kind een
jaar mag overdoen, bijvoorbeeld omdat sommige middelbare scholen een soort
toelatingsexamen hebben en de leerling hier nog niet klaar voor is.
Opvallend is dat de kinderen op de basisschool gezamenlijk en in een
roterend rooster zelf de school schoon en netjes houden. Na de lesuren
worden gedurende 15-20 minuten het klaslokaal, de gangen, hal, toiletten
e.d. schoongemaakt. Dat is een bewuste keuze van het ministerie van
Onderwijs geweest, als 'uitbreiding van de ontwikkeling en persoonlijkheid
in een goede mentale en fysieke harmonie'.
Chûgakkô (3 jaar)
Na de basisschool begint de lagere middelbare school. Deze scholen kennen meestal wel
een schooluniform. Voor de meisjes een matrozenjurkje en de jongens hebben een zwart,
militairachtig uniform. De laatste tijd wordt het verplichte schooluniform nog al eens ter
discussie gesteld. Leerlingen kunnen met dit diploma in feite al werk
zoeken, maar een zeer hoog percentage (> 90%) gaat door naar de
vervolgopleiding, de hogere middelbare school (is een high school). Ook de
chûgakkô kent dus geen rapporten of testen. Iedereen gaat door naar het
volgende leerjaar.
Advertentie voor een prep school Kokei Juku |
Kôtôgakkô (3 jaar)
Na de lagere middelbare school komen 3 jaar hogere middelbare school. Dit is een zware
tijd omdat er nu geblokt moet worden voor de toelating tot de universiteit. Hoewel het
gebruikelijk is dat de meisjes na het trouwen hun dienstbetrekking verlaten en dus weinig
kans op een carrière maken, doet toch iedereen, dus jongens én meisjes, zijn best om
toegelaten te worden tot de universiteit. Elke dag wordt na de gewone school en soms in de
weekenden, een 'prep of cram school' (juku of yobikô) bezocht om zoveel mogelijk
(feiten)kennis op te doen en moet er tot diep in de nacht gestudeerd worden.
Het uiteindelijke succes in de maatschappij wordt voor een belangrijk deel bepaald door
de universiteit waar men gestudeerd heeft. De beste universiteiten (zoals die in Tokyo)
geven min of meer garantie voor een goede baan bij een grote maatschappij of bij de
overheid, met banen voor het leven. Daardoor is felle concurrentie ontstaan tussen de
studenten en is de tijd voor het toelatingsexamen voor een dergelijke universiteit vaak
een hel voor de studenten. Tot diep in de nacht moet er gestudeerd worden en worden er
extra scholen bezocht om zoveel mogelijk kennis op te doen. Er is een gezegde dat in die
tijd 5 uur slapen per nacht betekent dat men zeker zakt en 3 uur slapen per nacht kans
geeft op toelating. Zoals al hierboven is vermeld, heeft een aantal universiteiten de middelbare-, basis- en
kleuteronderwijs bij elkaar gebracht tot één instituut en dit houdt in, dat als men
eenmaal als kleuter is toegelaten tot de kleuterschool van een dergelijk instituut, men
ook makkelijker kan doorstromen naar de bijbehorende universiteit. Dit betekent dat de
concurrentieslag in feite al op kleuterleeftijd begint.
Het onderwijs in Japan krijgt
tegenwoordig forse kritiek te verwerken omdat dit systeem is gebaseerd op kennis en niet,
zoals in het westen, op geestelijke ontplooiing en creativiteit. Hier geldt zeker een
gezegde dat in het algemeen wel geldt voor Japan: een spijker die boven de andere spijkers
uitsteekt, sla je terug.
Daigaku (4 jaar)
Is men eenmaal geslaagd voor het toelatingsexamen van de universiteit dan breken 4
mooie jaren aan. De gemiddelde student is al vrij zeker van zijn eindexamen en,
afhankelijk van de universiteit, ook al vrij zeker van een baan. De universiteitsjaren
worden dan ook gezien als de laatste jaren dat hij/zij kan leven en doen zoals hij wil,
niet gebonden door het 'Japanse keurslijf'. Daarna breekt de tijd aan van de 'sararii-man', (afgeleid van het Engelse
'salary-man'). Men wordt geperst in het zeer strakke keurslijf van de Japanse maatschappij
van de 'gemiddelde witteboordenman', met een standaard pak en een standaard stropdas, met
een gemiddeld huis, een gemiddeld gezin en als iedereen in de trein of ondergrondse
geperst, op weg naar het werk, 's avonds tot laat werken, of drinken met de collega's in
de karaokebar en pas laat weer thuis.
Schoolvakanties
Tenslotte nog iets over de schoolvakanties. Hoewel het nieuwe schooljaar
steeds in de maand april begint, zijn de schoolvakanties net als bij ons in
de zomer. Dat betekent meestal van half juli tot eind augustus. Dit is
overigens wel iets verschillend per regio.